สุขศึกษา
วันอาทิตย์ที่ 10 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2556
เป้าหมายของการสอนสุขศึกษา
เป้าหมายของการสอนสุขศึกษา
การสอนสุขศึกษาจะบรรลุเป้าหมายมากน้อยเพียงใดขึ้นอยู่กับการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมของนักเรียนหลังจากเรียนรู้วิชาสุขศึกษาแล้ว
พฤติกรรมที่ควรเปลี่ยนแปลง มี 3 ด้าน คือ ด้านความรู้ เจตคติ
และการปฏิบัติ
1.
ความรู้ ( Knowledge ) สุขศึกษาก็มีลักษณะคล้ายกับวิชาเรียนอื่นๆ
คือ เรียนแล้วต้องให้เกิดความรู้ ความรู้ทางสุขศึกษา เช่น
การรู้จักรักษาทำความสะอาดส่วนต่างๆของร่างกาย การปฐมพยาบาลเมื่อได้รับอุบัติเหตุ
การป้องกันมิให้เกิดอุบัติเหตุ การป้องกันอันตรายจากโรคติดต่อ ฯลฯ
นักเรียนที่มีความรู้ทางสุขศึกษา มีโอกาสที่จะเป็นบุคคลที่มีสุขภาพดีและแข็งแรงสมบูรณ์กว่าบุคคลที่ขาดความรู้
เพราะบุคคลเหล่านั้นจะขาดการเอาใจใส่ดูแลสุขภาพของตนเอง
ทั้งยังไม่มีความรู้ที่จะส่งเสริมมุขภาพของตนอีกด้วย
การสอนให้นักเรียนเกิดความรู้
ครูควรใช้กิจกรรมในการสอนหลายๆอย่างประกอบกัน เพื่อให้เด็กมีส่วนร่วมในบทเรียน
และช่วยให้เกิดความรู้ ความเข้าใจในเนื้อหาวิชาการต่างๆ
ของวิชาสุขศึกษาเพิ่มมากขึ้นจากเดิม
2.
เจตคติ ( Attitude ) การให้ความรู้ทางสุขศึกษาแก่เด็ก
ครูหรือผู้ปกครองต้องพยายามให้เด็กมองเห็นคุณค่าและประโยชน์ของวิชาสุขศึกษา
เกิดความทราบซึ้ง อยากกระทำในสิ่งที่ตัวเองรู้
ในขณะเดียวกันก็พยายามชักจูงและแนะนำให้บุคคลอื่นได้กระทำในสิ่งที่ถูกสุขอนามัย
การเสริมสร้างให้นักเรียนเกิดเจตคติเป็นสิ่งที่ยากมาก
เพราะนักเรียนบางคนถูกปลูกฝังเจตคติทางสุขภาพมาจากครอบครัวก่อนแล้ว
หากความรู้ใหม่ที่ได้รับสอดคล้องกับความรู้เดิมที่ตัวเองมีอยู่
นักเรียนก็จะเกิดเจตคติที่ดีต่อสุขศึกษาได้ง่าย แต่ถ้าขัดแย้งกัน
นักเรียนมักจะมีแนวโน้มเชื่อและปฏิบัติตามความรู้เดิมมากกว่า ฉะนั้น
การสอนสุขศึกษาครูจะต้องพยายามทำให้นักเรียนเกิดการรู้แจ้งเห็นจริง ( Insight
) ในสิ่งที่เรียนให้ได้
เพราะการรู้แจ้งเห็นจริงจะมีส่วนทำให้นักเรียนเกิดเจตคติที่ดีได้ง่าย
3.
การปฏิบัติ ( Practice ) การกระทำหรือการปฏิบัติจะเกิดขึ้นได้ต่อเมื่อนักเรียนเกิดเจตคติที่ดีต่อสุขภาพเสียก่อน
โดยเฉพาะนักเรียนที่ค่อนข้างโตแล้ว เพราะนักเรียนที่โตแล้วมักจะกระทำสิ่งใดตามความคิดและความเชื่อของตนเอง
มากกว่าจะปฏิบัติตามคำสั่งหรือคำแนะนำของบุคคลอื่น การที่นักเรียนปฏิบัติตัวได้ถูกต้องตามหลักสุขอนามัย
ถือเป็นหัวใจสำคัญยิ่งของการสอนสุขศึกษา
หากนักเรียนปฏิบัติถูกต้องแลปฏิบัติจนเป็นนิสัยด้วยก็จัดว่า
การสอนสุขศึกษาบรรลุตามเป้าหมายที่กำหนดไว้
เพราะบุคคลส่วนใหญ่จะปฏิบัติในสิ่งใดโดยปราศจากความรู้และเจตคติที่ดีต่อสิ่งนั้นๆย่อมไม่ได้
สรุปแล้วเป้าหมายของการสอนสุขศึกษา คือ
การสอนให้นักเรียนเกิดความรู้ ( Knowledge ) เจตคติ ( Attitude ) และการปฏิบัติ ( Practice ) ที่ดีทางสุขภาพ หรือการสอนสุขศึกษาทำให้เกิด
KAP แต่การสอนสุขศึกษาที่ทำให้นักเรียนเกิด KAP นี้ ครูต้องสอนและเน้นให้แตกต่างกันตามระดับชั้นและวัยของนักเรียน
ชั้น
|
อันดับ
1
|
อันดับ
2
|
อันดับ
3
|
อนุบาลและประถมศึกษาช่วงแรก
|
การปฏิบัติ
|
เจตคติ
|
ความรู้
|
ประถมศึกษาช่วงหลัง
( ป. 5-6
)
|
เจตคติ
|
การปฏิบัติ
|
ความรู้
|
มัธยมศึกษาช่วงแรก
(ม.1-3
)
|
เจตคติ
|
การปฏิบัติ
|
ความรู้
|
มัธยมศึกษาช่วงหลัง
(
ม.4-6 )
|
ความรู้
|
เจตคติ
|
การปฏิบัติ
|
อุดมศึกษา
|
ความรู้
|
เจตคติ
|
การปฏิบัติ
|
นักเรียนชั้นอนุบาลและนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 1-4
ควรเน้นการปฏิบัติเป็นอันดับแรก เนื่องจากเด็กวัยนี้มีประสบการณ์ไม่ค่อยกว้างขวาง
ประกอบกับเด็กไม่ชอบการอยู่นิ่งๆ ต้องเปลี่ยนอิริยาบถตลอดเวลา
และช่วงความสนใจก็สั้นมาก เด็กจึงต้องเปลี่ยนกิจกรรมอยู่บ่อยๆ พอเด็กอายุประมาณ 10 ปี ขึ้นไป การสอนจึงเปลี่ยนมาเน้นด้านเจตคติเป็นอันดับแรก
ทั้งนี้เพราะเด็กวัยนี้เป็นวัยที่ต้องเตรียมเข้าสู่วัยรุ่น
เด็กเริ่มเป็นตัวของตัวเอง รู้จักคิด และตัดสินใจเองได้
และเด็กวัยนี้ต้องการอิสรภาพในทางความคิดมากกว่าที่จะปฏิบัติตามคำสั่งหรือคำแนะนำ
การที่เด็กจะปฏิบัติในสิ่งใดก็ต่อเมื่อตัวเองเชื่อและศรัทธาในสิ่งนั้นๆเสียก่อน
นักเรียนชั้นมัธยมช่วงหลังและนักศึกษา
ครูต้องเน้นความรู้เป็นอันดับแรก
เพราะนักเรียนระดับนี้มีความคิดและประสบการณ์กว้างขึ้น
การที่เขาจะปฏิบัติในสิ่งใดก็ต่อเมื่อตัวเองได้คิดอย่างมีเหตุผล
ศึกษาข้อเท็จจริงจนเกิดความรู้และเชื่อว่าสิ่งนั้นเป็นสิ่งที่ดีและมีประโยชน์จริง
ในขณะเดียวกันครูต้องกระตุ้นให้นักเรียนรู้จักค้นคว้าหาความรู้เพิ่มเติมด้วย
หลักพื้นฐานในการสอนสุขศึกษา
หลักพื้นฐานในการสอนสุขศึกษา
การสอนที่ดีขึ้นอยู่กับหลักการหลายประการ
ครูแต่ละคนต้องพยายามทำให้การสอนมีความหมายและบรรลุผล สอนให้ต่อเนื่องกัน หลักการสอนมีดังนี้
1.
ครูและนักเรียนร่วมมือกันวางจุดมุ่งหมาย วางแผนการสอน แลกเปลี่ยนประสบการณ์
มีมนุษย์สัมพันธ์ที่ดีต่อกัน และประเมินผลกากรเรียนการสอนร่วมกัน
2.
พยายามทำให้นักเรียนประสบความสำเร็จ เพื่อให้นักเรียนพอใจ
มีความพยายามและสนใจสิ่งใหม่ๆ
3.
ต้องเรียนรู้ในสิ่งที่เป็นจริง
4.
บทบาทเบื้องต้นของครู คือ กระตุ้นและแนะนักเรียนให้กระทำ
มีเจตคติและค่านิยมที่ดี
5.
จัดกลุ่มให้นักเรียนแต่ละคน
เพื่อให้นักเรียนได้เรียนรู้อย่างเต็มความสามารถ
6.
ครูต้องจัดบรรยากาศการสอนแบบกลุ่ม ไม่นำนักเรียนแสดงความเป็นกันเอง
กระตุ้นให้นักเรียนรู้สึกปลอดภัยและทำหน้าที่สมาชิกที่ดีของกลุ่ม
7.
การสอนต้องช่วยให้นักเรียนค้นพบและพัฒนาสติปัญญาของตนเอง
บทบาทของครู คือ
ช่วยให้ผู้เรียนทำทุกสิ่งทุกอย่างที่เขาสามารถจะทำได้และทำได้อย่างดีด้วย
8.
การเรียนจะเกิดขึ้นไม่ได้ ถ้าไม่มีการสอนหรือขาดการจูงใจ
9.
ช่วยนักเรียนให้รู้จักวิเคราะห์สิ่งที่ตัวเองเรียนให้ดีที่สุด
10.
ค้นหาสาเหตุที่ทำให้นักเรียนเรียนช้าหรือไม่อยากเรียน
และพยายามหาวิธีการพัฒนาการเรียนการสอนของตนเอง
11.
ใช้โสตทัศนูปกรณ์ให้เป็นประโยชน์และใช้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ
ความสำคัญของการสอนสุขศึกษา
ความสำคัญของการสอนสุขศึกษา
1. สุขภาพมีความสำคัญต่อการดำรงชีวิตของมนุษย์
หากนักเรียนได้เรียนรู้หลักการต่างๆ เกี่ยวกับสุขภาพ จะทำให้นักเรียนมีความรู้
เจตคติ และการปฏิบัติที่ดีและถูกต้อง
ทั้งยังสามารถดำรงชีวิตอยู่ในสังคมได้อย่างมีความสุขอีกด้วย
2.การสอนสุขศึกษาที่ดีและถูกต้อง
มีส่วนช่วยให้นักเรียนมีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน เพราะนักเรียนมีสุขภาพสมบูรณ์ แข็งแรง
ถ้านักเรียนมีสุขภาพไม่สมบูรณ์ จะทำให้การเรียนไม่ดีเท่าที่ควร
3. การสอนสุขศึกษาในโรงเรียน
มีความเชื่อถือได้มากกว่าความรู้ที่นักเรียนได้รับมาจากแหล่งอื่นๆ เช่น จากเพื่อน
ผู้ปกครองและบุคคลอื่นๆ ซึ่งเป็นความรู้ที่ไม่มีหลักฐานยืนยัน เป็นความรู้ที่ได้รับการอบรมถ่ายทอดกันมาตั้งแต่บรรพบุรุษ
ซึ่งมีโอกาสก่อให้เกิดอันตรายได้
4. การสอนสุขศึกษาให้แกนักเรียนซึ่งอยู่ในวัยเด็ก
มีแนวโน้มที่จะเชื่อถือและปฏิบัติตามคำแนะนำได้ง่ายกว่าผู้ใหญ่ ฉะนั้น
การให้ความรู้ที่ถูกต้องแก่เด็ก จึงเป็นการช่วยให้เด็กได้เรียนรู้หลักการเกี่ยวกับสุขภาพตั้งแต่แรกเริ่ม
และจะนำไปดัดแปลงใช้ในชีวิตประจำวันของตัวเองและครอบครัวได้เร็วและมากยิ่งขึ้น
5. ในวงการศึกษาเชื่อว่า
ความรู้หรือประสบการณ์บางอย่างของเด็ก สามารถถ่ายทอดไปสู้ผู้ใหญ่ได้
ถ้าหากความรู้นั้นถูกต้องและสามารถปฏิบัติให้เห็นจริงได้ ฉะนั้น
การสอนสุขศึกษาให้แก่นักเรียน ก็เป็นวิธีหนึ่งของการให้สุขศึกษาแก่ชุมชน
จุดมุ่งหมายของการสอนสุขศึกษา
จุดมุ่งหมายของการสอนสุขศึกษา
1. สอนให้เด็กรู้จักรักษาและปรับปรุงสุขภาพของตัวเอง
ให้มีสุขภาพสมบูรณ์ แข็งแรง มีความสุข และสามารถกระทำการใดๆ อย่างมีประสิทธิภาพ
เพื่อชีวิตของตัวเอง ครอบครัวและชุมชน
2. ส่งเสริมให้เด็ก
ผู้ปกครองและบุคคลอื่นๆ
เกิดความเข้าใจและเจตคติที่ดีต่อการรักษาและปรับปรุงสุขภาพของตัวเอง
ครอบครัวและชุมชน
3. ปรับปรุงการดำรงชีวิตของตัวเองและชุมชน
ให้เป็นบุคคลที่มีประสิทธิภาพอยู่เสมอ ซึ่งเป็นการช่วยให้ประชากรของชาติมีสุขภาพดียิ่งขึ้น
4. ผลจากการที่เด็กมีสุขภาพแข็งแรง
สมบูรณ์ จะมีผลทำให้เด็กเกิดความสัมฤทธิ์ผลทางด้านการเรียนและการดำรงชีวิตของตนเอง
ความหมายของคำว่า "สุขศึกษา"
ความหมายของคำว่า "สุขศึกษา"
สมาคมการศึกษาแห่งชาติและสมาคมแพทย์อเมริกัน ได้ให้ความหมายของคำว่า
"สุขศึกษา" ไว้ดังนี้ สุขศึกษา คือ
ผลรวมของประสบการณ์ที่มีอิทธิพลต่อการปฏิบัติ เจตคติและความรู้เกี่ยวกับสุขภาพ Dorothy Nyswander ได้ให้ความหมายของสุขศึกษาไว้ดังนี้
สุขศึกษา
คือ กระบวนการเปลี่ยนแปลงซึ่งเกิดขึ้นในตัวบุคคล
การเปลี่ยนแปลงนี้สัมพันธ์กับความสัมฤทธิ์ผลส่วนบุคคลและส่วนชุมชนตามเป้าหมายทางสุขภาพอนามัย
สุขศึกษาไม่สามารถที่จะหยิบยื่นให้บุคคลอื่นโดยบุคคลหนึ่งได้
สุขศึกษาเป็นกระบวนการเปลี่ยนแปลงพลวัตรที่เกิดขึ้นอยู่ตลอดเวลา
โดยบุคคลอาจยอมรับหรือไม่ยอมรับข้อมูล เจตคติ และการปฏิบัติใหม่ๆ
ซึ่งเกี่ยวกับเป้าหมายของการมีชีวิตอยู่อย่างมีความสุขก็ได้
W.H.O.
Technical Report No.89 ให้ความเห็นว่า
สุขศึกษาก็เช่นเดียวกับการศึกษาทั่วๆไป คือ เกี่ยวข้องกับการเปลี่ยนแปลงความรู้
ความสามารถและพฤติกรรมของบุคคล
สุขศึกษาจะเน้นที่การพัฒนาการปฏิบัติทางสุขภาพอนามัย
ซึ่งเชื่อว่าจะก่อให้เกิดสภาวะความเป็นอยู่ที่สมบูรณ์ที่สุด
Mayhew
Derryberry ให้ความหมายสุขศึกษาไว้ง่ายๆ
เพื่อให้บุคคลทั่วไปเข้าใจดังนี้ สุขศึกษาเป็นการเปลี่ยนแปลงความรู้ด้านวิทยาศาสตร์สุขภาพ
เจตคติที่มีต่อการป้องกันและรักษา และการปฏิบัติทางสุขภาพอนามัย
ตลอดจนนิสัยในชีวิตประจำวัน ซึ่งเป็นผลจากประสบการณ์หลายๆอย่างของบุคคลนั้น
ดังนั้น สุขศึกษาจึงไม่ใช่กิจกรรมที่จะทำโดยเจ้าหน้าที่สาธารณสุขเท่านั้น
แต่เป็นปฏิกิริยาตอบสนองของประชาชนที่มีต่อประสบการณ์ทางด้านสุขภาพทั้งหมดของเขา
จากคำจำกัดความต่างๆ
ดังกล่าวพอจะสรุปได้ว่า สุขศึกษา คือ
ประสบการณ์ทั้งมวลทางด้านสุขภาพที่ทำให้บุคคลเกิดความรู้
เจตคติและการปฏิบัติที่ดีและถูกต้องต่อสุขภาพของตัวเองและชุมชน
ทั้งยังผลให้บุคคลและชุมชนมีสุขภาพสมบูรณ์ทั้งทางร่างกายและจิตใจ
การสอนสุขศึกษา
การสอนสุขศึกษา
การสอนสุขศึกษาเป็นงานส่วนหนึ่งของโครงการสุขภาพในโรงเรียน
ปัจจุบันคนส่วนใหญ่ต่างก็ยอมรับว่าการจะส่งเสริมอนามัยของสุขภาพให้ดีและสมบูรณ์แข็งแรงนั้นต้องอาศัยความรู้พื้นฐานที่สำคัญประการหนึ่ง
แม้แต่ในวงการสุขภาพก็มีแนวความคิดว่าการส่งเสริมบุคคลให้มีสุขภาพดีนั้น
ต้องให้ความรู้มากกว่าที่จะรักษา
เพราะการให้ความรู้หรือการสอนสุขศึกษาช่วยให้บุคคลรู้จักวิธีป้องกัน
และส่งเสริมสุขภาพของตนเองและบุคคลอื่นให้ปราศจากโรคภัยเบียดเบียน
ซึ่งเป็นการประหยัดเศรษฐกิจอีกอย่างหนึ่งด้วย
สมัครสมาชิก:
บทความ (Atom)